Rechtbank zet boete overschrijding fosfaatrechten op nul

Sinds enkele jaren is de handhaving door de NVWA op fosfaatrechten op stoom gekomen en komen er steeds meer zaken voor de rechter. Medio 2024 stond ik een melkveehouder bij die te weinig fosfaatrechten had en oordeelde de rechtbank mild. Hieronder lees je hier meer over.

Knelgeval als starter

In deze zaak gaat het om een melkveehouder die de boerderij (hoeve) pacht sinds 2014. Hij is toen begonnen met melken en heeft langzamerhand zijn veestapel opgebouwd. De verpachter zorgde in 2014 voor voldoende melkquotum. In 2015 werd het melkquotum afgeschaft en het fosfaatrechtenstelsel aangekondigd. 2 juli 2015 gold als peildatum. Toen was zijn veestapel echter nog lang niet op de gewenste omvang, waardoor hij in de knel kwam. Gelukkig werd hij onder het fosfaatreductieplan in 2017 als knelgeval erkend en werd op hem de uitzondering voor starters toegepast. Doordat de wet werd aangescherpt, werd hij in 2018 bij het toekennen van de fosfaatrechten opeens niet meer aangemerkt als knelgeval, waardoor hij veel te weinig fosfaatrechten kreeg. De verpachter zei steeds dat het goed zou komen en zou zorgen voor voldoende fosfaatrechten, maar gaf helaas niet thuis.

Controle door de NVWA

De NVWA kwam langs voor een controle over de jaren 2020 en 2021. De NVWA constateerde dat de veehouder te weinig fosfaatrechten had. Ondanks dat de veehouder uitvoerig zijn verhaal uitlegde, werd een proces-verbaal opgemaakt en het dossier werd doorgestuurd naar het Openbaar Ministerie. De officier van justitie besloot de veehouder te vervolgen en de zaak aan de rechter voor te leggen.

Beoordeling rechter

De rechtbank in Zwolle keek met drie rechters naar de zaak (een zogenaamde meervoudige kamer). De officier van justitie wilde wel rekening houden met de omstandigheden, maar eiste nog steeds een voorwaardelijke geldboete van € 25.000. Daarnaast had de officier berekend dat de veehouder ruim € 360.000 aan leasekosten had bespaard door geen fosfaatrechten bij te leasen. Zij was bereid alleen de leasekosten over 2021 te vorderen en vroeg de rechtbank de veehouder te veroordelen ruim € 177.000 te betalen aan de Staat (een zogenaamde ‘ontnemingsvordering’).

De rechtbank was van oordeel dat de overtreding strikt genomen wel was begaan, maar legde de melkveehouder geen straf op. Ook oordeelde de rechtbank dat de veehouder niets hoefde te betalen aan de Staat als compensatie voor de bespaarde leasekosten.

Een belangrijke reden daarvoor was dat de exploitatie van de melkveehouderij plaatsvond onder omstandigheden waarop hij niet altijd invloed had of kon hebben. De veehouder was in 2014 gestart met zijn melkveehouderij en had medio 2015 zijn veestapel nog niet op het niveau dat hij voor ogen had.

Hij werd pas in 2018 aangemerkt als knelgeval onder het fosfaatreductieplan, zoals dat in 2017 gold. Op dat moment was het fosfaatrechtenstelsel al in werking getreden. De fosfaatrechten van hem zijn berekend op basis van de veestapel die hij op 2 juli 2015 had. Dat hij uiteindelijk onder het fosfaatrechtenstelsel niet werd aangemerkt als knelgeval, kwam voor hem onverwacht. Met de uitspraak van het CBb kreeg hij vervolgens pas eind 2020 duidelijkheid over de definitieve – en lager dan hij verwachtte – vaststelling van zijn fosfaatrechten. Op dat moment was hij niet meer in staat zijn fosfaatproductie in het jaar 2020 aan te passen aan zijn fosfaatrechten of voldoende fosfaatrechten bij te kopen. Hij heeft sindsdien zijn uiterste best gedaan om wel steeds alsnog zoveel mogelijk fosfaatrechten bij aan te schaffen. Tot slot had hij een schoon strafblad.

Goede bijstand een must

Deze zaak laat zien dat de strafrechter bereid is naar de persoonlijke omstandigheden te kijken en dat dit een groot verschil kan maken. Goede bijstand door een advocaat die gespecialiseerd is in dit soort zaken, is daarbij noodzakelijk om het verhaal goed aan de rechter over te brengen.

Advocaat fosfaatrechten

Het is belangrijk dat je je in een zo vroeg mogelijk stadium laat bijstaan door iemand die verstand heeft van deze ingewikkelde regelgeving én veel ervaring heeft met controles door de NVWA. Het liefst nog voordat de NVWA langskomt.

Ik heb als advocaat al vele boeren bijgestaan in zaken over fosfaatrechten en andere productierechten. Vragen of benieuwd wat ik voor je kan betekenen? Neem gerust vrijblijvend contact op via 06 340 93 944 of info@nico-advocatuur.nl. Het eerste telefoongesprek is gratis!

De agrarische sector gaat mij aan het hart. Nieuwsgierig naar mijn achtergrond in de mooie sector en wat ik doe voor agrarisch ondernemers? Lees hier meer.